Παπαγάλοι
Ψιττακόμορφα (Psittaciformes)
Τα συναντάμε σε όλες τις ηπείρους της γης, εκτός από την Ευρώπη στην οποία δεν υπάρχει κανένα είδος.
Μορφολογία:
Το μήκος των παπαγάλων μαζί με την ουρά τους ποικίλλει από 17 περίπου εκ. μέχρι ένα μέτρο. Ο μεγαλύτερος παπαγάλος είναι ο Υάκινθος Μακάο (Hyacinth Macaw, Anodorhynchus hyacinthinus - Ανοδόρυγχος ο υακινθίνος) με μήκος που φτάνει το ένα μέτρο. Το ράμφος τους είναι γαμψό. Ο πάνω βραχίονας είναι μεγαλύτερος και κυρτός σαν γάντζος και πολύ ισχυρός κι ο κάτω βραχίονας φαίνεται σαν χωμένος μέσα στον πάνω. Έχουν κοινά πόδια με τέσσερα δάχτυλα από τα οποία τα δύο είναι στραμμένα προς τα εμπρός και τα δύο πίσω, είναι δηλαδή ζυγοδάκτυλοι. Η διάταξη αυτή τους δίνει μεγάλη συλληπτική ικανότητα. Τα φτερά τους έχουν μεγάλο μάκρος στο άνοιγμα, που τους διευκολύνει στην πτήση και η ουρά τους έχει αρκετό μήκος. Επειδή η γλώσσα τους είναι χοντρή και σαρκώδης, τους διευκολύνει στο να αρθρώνουν λέξεις και στο να μαθαίνουν μελωδίες αλλά ακόμη σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι φωνητικές χορδές τους, που είναι παρόμοιες με αυτές του ανθρώπου.Το φτέρωμά τους είναι κατά κανόνα πολύχρωμο με λαμπρά και εντυπωσιακά χρώματα.
Η δυνατότητα που τους δίνει η γλώσσα τους για άρθρωση και τα πολλά και εντυπωσιακά χρώματα που έχει το φτέρωμά τους τους έχουν κάνει περιζήτητους σε όλους τους λαούς από τη μακρινή αρχαιότητα. Στο Περού, στην Κίνα, στην Ινδία και αλλού τους εξημέρωναν και τους ανάτρεφαν για το φτέρωμά τους και τους χρησιμοποιούσαν για διακοσμητικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Συμπεριφορά:
Ζουν ομαδικά και στις χώρες που απαντώνται σε μεγάλο αριθμό,τα σμήνη προκαλούν τεράστιες ζημιές στις καλλιέργειες. H τάξη των ψιττακόμορφων παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και διαφοροποιήσεις. Οι περισσότεροι παπαγάλοι δεν παρουσιάζουν διμορφία ανάλογα με το φύλο, φωλιάζουν σε κουφάλες και παρουσιάζουν μεγάλη κοινωνικότητα. Ωστόσο υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως ο παπαγάλος Εκλεκτός (Eclectus roratus - Εκλεκτός ο ριγμένος) που παρουσιάζει διμορφία ανάλογα με το φύλο, το κακάπο της Νέας Ζηλανδίας (Strigops habroptilus - Στρίγωψ ο αβρόπτιλος), που δεν πετά, είναι νυκτόβιο και είναι το μόνο είδος με διαφορετική συμπεριφορά κατά την περίοδο αναπαραγωγής. Τα αρσενικά προσεγγίζουν τα θηλυκά ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους και ο δεσμός που δημιουργείται μεταξύ αρσενικού και θηλυκού είναι βραχύβιος και λήγει μετά το ζευγάρωμα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι παπαγάλοι είναι μονογαμικά ζώα και ιδιαίτερα τα μεγαλύτερα είδη, που επιλέγουν το ταίρι τους προσεκτικά και δένονται μαζί του για μια ζωή. Επιπλέον, σε πολλά είδη, όπως στα Κοκατίλ (Nymphicus hollandicus - Νυμφικός ο ολλανδικός) συμμετέχει και το αρσενικό στην ανατροφή των μικρών. Μαζί με την οικογένεια των κορακιδών, οι παπαγάλοι θεωρούνται τα ευφυέστερα πουλιά. Εξυπνότερος όλων είναι ο Γκρίζος Αφρικανός, που είναι και ο πιο γνωστός «ομιλητής». Έρευνες έχουν δείξει ότι δεν μιμείται απλώς την ανθρώπινη ομιλία αλλά συνδέει λέξεις με έννοιες και την εξωτερική πραγματικότητα.
Προέλευση:
Πατρίδα του θεωρούμενου ως πρώτου απολιθώματος παπαγάλου είναι η Ευρώπη. Το απολίθωμα χρονολογείται στην Ηώκαινο Περίοδο, που ξεκίνησε πριν από 50 εκ. χρόνια. Στην Αγγλία και στην Γερμανία έχουν ανακαλυφθεί διάφοροι σκελετοί πουλιών που έφεραν ομοιότητες με τους σημερινούς παπαγάλους αλλά υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα καθώς το πιθανότερο είναι τα απολιθώματα αυτά να ανήκαν σε συγγενικά είδη που εξελίχθηκλαν στο βόρειο ημισφαίριο και έπειτα αφανίστηκαν.
Πλέον θεωρείται ότι οι παπαγάλοι με την μορφή που τους γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν πριν περίπου 65 εκ. χρόνια. Αν αυτό όντως ισχύει τότε πιθανότατα δεν είχαν εξελιχθεί σε αυτόμορφα είδη.
Οι παλιότερες καταγραφές που σχετίζονται με τους σύγχρονους παπαγάλους χρονολογούνται στα 20 με 30 εκ. χρόνια πριν και προέρχονται από την Ευρώπη. Το νότιο ημισφαίριο δεν προσφέρει τόσο μεγάλο πλούτο απιλθωμάτων όσο το βόρειο, τουλάχιστον όσο αφορά απολιθώματα μεγαλύτερα των 20 εκ. ετών. Ωστόσο στο νότιο ημισφαίριο ευρέθη ένα απολίθωμα της μειόκαινου περιόδου, το οποίο ανήκει αδιαμφισβήτητα σε παπαγάλο καθώς πρόκειται για μια άνω γνάθο ολόιδια με την γνάθο του σημερινού Κοκατού.
Διατροφή:
Η διατροφή των παπαγάλων αποτελείται από σπόρους, φρούτα, νέκταρ, γύρη, μπουμπούκια, και μερικές φορές έντομα κ.ά. Για τα περισσότερα είδη και για τους cockatoos σημαντικότερη τροφή χωρίς αμφιβολία αποτελούν οι σπόροι. Η εξέλιξη του μεγάλου και ισχυρού ράμφους μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο ως προσαρμογή στο άνοιγμα και κατανάλωση σπόρων. Εκτός των Pesquet Parrots όλοι οι άλλοι ακολουθούν την ίδια μέθοδο για την απόκτηση του σπόρου από το κέλυφός του. Ο σπόρος κρατιέται από το ράμφος, συντρίβεται ο φλοιός, αποβάλλεται, οπότε ο σπόρος καταναλώνεται. Ένα πόδι χρησιμοποιείται μερικές φορές για να βοηθήσει στην επεξεργασία μεγάλων σπόρων.
Οι παπαγάλοι καταναλώνουν φρούτα για να πάρουν το σπόρο. Καθώς κάποιοι σπόροι περιέχουν δηλητήρια οι παπαγάλοι είναι προσεκτικοί στην απόρριψη φλοιών και άλλων μερών τέτοιων τροφίμων, πριν από την κατάποση. Πολλά είδη στην Β. & Ν. Αμερική, την Αφρική, την Παπούα, Νέα Γουινέα καταναλώνουν πηλό που αποδεσμεύει μεταλλικές ουσίες για τον οργανισμό και απορροφά τοξικές ενώσεις από το έντερο. Οι lories, lorikeets, Swift Parrots και οι κρεμαστοί των Φιλιππίνων που καταναλώνουν κυρίως νέκταρ και γύρη, έχουν γλώσσες με απολήξεις (σαν βούρτσες) για τη συλλογή αυτών των τροφών και έντερο ειδικά διαμορφωμένο για αυτή τη δίαιτα. Πολλά άλλα είδη, επίσης, καταναλώνουν νέκταρ όταν αυτό είναι διαθέσιμο. Εκτός από τη διατροφή με σπόρους και λουλούδια, ορισμένα είδη παπαγάλων καταναλώνουν σαλιγκάρια του νερού, και ορισμένοι cockatoos και Κᾱκᾱ σκάβουν κλαδιά και ξύλα για να βρουν σκουλήκια (νύμφες).
Μίμηση ήχων - Ομιλία:
Πολλά είδη που μπορούν να μιμηθούν ανθρώπινη ομιλία ή άλλους ήχους, και τα αποτελέσματα μιας μελέτης της Ιrene Pepperberg υποδεικνύουν υψηλή ικανότητα μάθησης σε αφρικανικό Grey parrot όνομα Αlex. O Alex ήταν εκπαιδευμένος να χρησιμοποιεί λέξεις για εντοπισμό αντικειμένων, να τα περιγράφει, να τα μετρά, ακόμη να απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις, όπως "Πόσα κόκκινα τετράγωνα;" με ακρίβεια πάνω από 80%. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι αυτό του N'kisi, άλλο Αfrican Grey, το οποίο έχει αποδειχθεί ότι έχει λεξιλόγιο περίπου χίλιες λέξεις και έχει επιδείξει ικανότητα να εφευρίσκει και να χρησιμοποιεί λέξεις με (σωστό) νόημα στο σωστό χρόνο.
Οι παπαγάλοι δεν έχουν φωνητικές χορδές, έτσι ο ήχος επιτυγχάνεται με τη διαρροή - κίνηση του αέρα στην εκβολή της τραχείας από την κίνηση της οποίας (αλλαγή βάθους – σχήματος) παράγονται διαφορετικοί ήχοι. Οι African Greys και όλα τα υποείδη φημίζονται για την ανεπτυγμένη ικανότητά τους να μιμηθούν ήχους και ανθρώπινη ομιλία,….. ενώ δεύτεροι καλύτεροι μιμητές & ομιλητές θεωρούνται οι παπαγάλοι Αμαζονίου.
Οι άγριοι Αφρικανικοί Greys επίσης μιμούνται άλλα πουλιά πράγμα το οποίο δεν έχει παρατηρηθεί σε άλλα είδη. Το ερώτημα γιατί τα πτηνά μιμούνται παραμένει ανοιχτό, παρά τις έρευνες.
Κατοικίδια:
Οι παπαγάλοι είναι δημοφιλείς ως κατοικίδια ζώα, λόγω κοινωνικότητας, στοργικής φύσης, ευφυΐας τους, φωτεινών χρωμάτων, και λόγω της ικανότητάς τους να μιμούνται ανθρώπινες φωνές.
Μπορούν να γίνουν εξαιρετικά ζώα συντροφιάς, να αναπτύξουν στενή σχέση - στοργικούς δεσμούς με τους ιδιοκτήτες τους. Ωστόσο απαιτούν σταθερά τεράστια προσοχή, φροντίδα και πνευματική διέγερση για να πάνε καλά, παρόμοια με αυτή που απαιτείται από τριών ετών παιδί, την οποία πολλοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να προσφέρουν μακροπρόθεσμα. Όσοι προορίζονται για κατοικίδια μπορεί να τραφούν με το χέρι ή με άλλο τρόπο, συνηθίζουν να αλληλεπιδρούν με τον άνθρωπο από πολύ μικρή ηλικία για να διασφαλιστεί ότι θα είναι ήμεροι, πειθήνιοι, αφοσιωμένοι.
Ωστόσο, δεν είναι κατοικίδια χαμηλής συντήρησης. Απαιτούν διατροφή, περιποίηση, κτηνιατρική φροντίδα, ειδική εκπαίδευση, εμπλουτισμό περιβάλλοντος με παροχή παιχνιδιών, άσκηση και κοινωνική αλληλεπίδραση (με άλλους παπαγάλους ή ανθρώπους) για καλή υγεία.